Naar David Whyte
Pijn is de deur naar het hier en nu
Pijn is de deur naar het hier en nu. Fysieke of emotionele pijn is de ultieme vorm van aarden. het vertelt een ieder van ons: er is geen andere plaats dan deze plaats, geen ander lichaam dan dit lichaam, geen andere ledemaat of gewricht of pijn of scherpte dan deze verzengende aanwezigheid. Pijn vraagt ons te genezen door ons te richten op het centrum van de werkelijke kwelling en de manier waarop de pijn wordt gevoeld.
Pijn is een inleiding
Pijn is een inleiding. En vervolgens, een leertijd tot alertheid en bijzonderheid. Door het radicale ongedaan maken en verzwakken van herhaalde pijn worden we opnieuw vertrouwd gemaakt met de essentie van plaats en tijd en het bestaan zelf. In diepe pijn hebben we alleen energie voor wat we van ganser harte kunnen doen en dan nog alleen binnen een beperkt bewegingsbereik, metaforisch of fysiek, van het strikken van onze schoenveter tot het voeren van de essentiële kern gesprekken die wederkerig en versterkend zijn binnen de hechte kring van degenen die we liefhebben. Pijn leert ons een fijne economie, in beweging, in wat we kiezen te doen, in de genegenheid van het hart, in wat we van onszelf vragen en uiteindelijk in wat we van anderen vragen.
De prachtige vernederingen van de pijn die ons ten volle volgen, maken ons op natuurlijke en oprechte wijze nederig en dwingen ons de schijn op te houden. In echte pijn hebben we geen andere keus dan te leren dagelijks om hulp te vragen. Pijn vertelt ons dat we erbij horen en niet eeuwig alleen of geïsoleerd kunnen leven. Pijn doet ons wederkerigheid begrijpen. In echte pijn hebben we vaak niets terug te geven anders dan onze eigen dankbaarheid, een glimlach die half op een grimas lijkt of de voorbijgaande vriendschap van het dankbare moment aan een behulpzame vreemdeling, en pijn is een introductie tot echte vriendschap, het test de vrienden die we denken al te hebben maar laat ons ook kennis maken met hen die ons nieuw en verrassend te hulp komen.
Door pijn naar mededogen
Pijn is de eerste juiste stap naar echt mededogen; het kan een basis zijn voor het begrijpen van allen die worstelen met hun bestaan. Als we zelf echte pijn ervaren, komt er een einde aan onze morele superioriteit; we dringen er niet langer bij anderen op aan om zich aan te passen, hun zaakjes op orde te krijgen of zich aan te scherpen, maar gaan op zoek naar de specifieke vorm van handicap, zichtbaar of onzichtbaar, die ieder mens met moeite te boven probeert te komen. In plaats daarvan zien we plotseling dat ons begrip en medeleven wordt aangewakkerd over de vraag waarom anderen het moeilijk vinden om volledig mee te doen.
Vreemd genoeg vraagt de enge focus die het centrale en moeilijkste aspect van lichamelijke pijn is, om het grotere perspectief, om een groter, genereuzer gevoel voor humor. Met het grote perspectief is echte pijn nooit ver verwijderd van echt lachen – om onszelf of om een ander die naar zichzelf kijkt – lachen om de hachelijke situatie of de lichamelijke absurditeit die een dagelijkse ervaring is geworden. Pijn maakt drama van een alledaags leven met ons lichaam en onze aanwezigheid stevig gevangen op het podium en in de schijnwerpers: we zijn zichtbaar voor anderen op een manier waar we geen keuze in hebben, hinkend hier of leunend daar.
Pijn is waardering
Tenslotte, pijn is waardering; vooral voor de eenvoudige mogelijkheid en het geschenk van een pijnvrij leven – al de rest is een bonus. Anderen kennen niet het geschenk van gewoon gezond te zijn, van onbewust vrij te zijn om te bewegen of te lopen of te rennen. Pijn is een eenzame weg, niemand kan de omvang van onze specifieke kwellingen kennen, maar door pijn hebben we de mogelijkheid, alleen de mogelijkheid, om anderen te leren kennen zoals we, met zoveel moeite, onszelf hebben leren kennen.